Vanaf 1 januari 2024 is Nutri-Score het officiële voedselkeuzelogo in Nederland. Het logo moet consumenten helpen te kiezen voor het product met ‘een betere samenstelling’. Ondertussen staat het logo al enkele jaren op verschillende verpakkingen van zowel A-merk- als huismerkproducten. En is er nog steeds gedoe over de vraag of de consument nu echt gebaat is bij het logo. Hoe zit dat nu?
Het Nutri-Score-logo, wat was het ook alweer?
Nutri-Score is een logo dat supermarkten en fabrikanten op de verpakking van hun producten kunnen zetten, zodat consumenten kunnen zien hoe ‘gezond’ of ‘ongezond’ het product is ten opzichte van vergelijkbare producten. En dat laatste is belangrijk. Nutri-Score bestaat uit vijf ‘scorelevels’: A t/m E, waarbij de (groene) A staat voor ‘de beste keuze’ en de (rode) E voor ‘de minst gezonde keuze’ ten opzichte van dezelfde soort producten. Dus: als een bepaalde ontbijtkoek een score B heeft, en een bepaald yoghurtproduct een score C, dan is die ontbijtkoek niet gezonder dan dat yoghurtproduct. Nee, het betekent slechts dat de ontbijtkoek met Nutri-Score B een betere (of minder slechte) keuze is dan een ontbijtkoek met Nutri-Score C, D of E.
Zijn fabrikanten en supermarkten verplicht om het Nutri-Score-logo op de verpakking van producten te zetten?
Nee. Zij mogen straks zelf kiezen of zij dat doen. Maar: kiezen zij ervoor om Nutri-Score te gebruiken voor hun merk, dan moeten ze het logo op álle producten van hun merk zetten, en níet alleen op de ‘relatief gezonde’ producten of op de producten die ‘de betere keuze zijn’ ten opzichte van vergelijkbare producten.
Het logo wordt per 1 januari 2024 officieel ingevoerd. Maar: we zien het logo al een hele tijd op allerlei verpakkingen, zowel van A-merkfabrikanten als van supermarktformules.
Klopt. Nutri-Score werd in 2019 door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) uitgekozen als het ‘best beschikbare voedselkeuzelogo’. Het logo is echter van oorsprong een Frans logo. Het moest daarom nog in overeenstemming gebracht worden met de Nederlandse voedingsrichtlijnen – de Schijf van Vijf – omdat er tegenstrijdigheden in zaten. Zo kwamen volkorenproducten niet per se beter uit de bus dan wit brood, om een voorbeeld te noemen.
Ondertussen gebruiken sommige fabrikanten en supermarktformules Nutri-Score in ons land dus toch al enkele jaren. Hak, maar ook PepsiCo, Nestlé, Danone en Iglo. En ook Plus startte enkele jaren geleden een proefproject waarbij Nutri-Score werd getoond op alle biologische producten van het Plus-merk. Ook werd het getoond op de elektronische schaplabels in de winkel en online bij 3.000 huismerkartikelen. Vervolgens kwam het logo ook op alle verpakkingen van de ‘Uit de keuken van Plus’-artikelen te staan.
Ook Albert Heijn is al lange tijd volop met Nutri-Score aan de slag. Zo deed het in 2020 een proef, waarbij het logo plaatste bij 2.000 artikelen op AH.nl. En begin 2022 meldde AH dat het zou starten met ‘de volgende stap van de geleidelijke invoering van Nutri-Score’. Nutri-Score was voortaan ook zichtbaar op de elektronische prijskaartjes van 6.000 eigenmerkartikelen, ook stond het logo in de app en op AH.nl bij de betreffende artikelen. Verder zouden nog meer eigenmerkartikelen stap voor stap Nutri-Score op de verpakking krijgen, zo meldde AH.
Maar het logo moest toch nog in lijn worden gebracht met de Nederlandse voedingsrichtlijnen?
Ja, maar producten die in landen zijn geproduceerd waar Nutri-Score al wel breed is ingevoerd – zoals Frankrijk, maar bijvoorbeeld ook België – mochten ook al in Nederland voorzien zijn van het logo. Daarnaast mocht Nutri-Score in het kader van een ‘pilot’ gebruikt worden door supermarktformules en fabrikanten die in Nederland produceren – zoals Albert Heijn en Plus dus. Overigens ging het volgens het Voedingscentrum in het geval van AH niet meer om een ‘proef’, maar om een concrete en geleidelijke invoering, waardoor de consument in verwarring zou worden gebracht. Het trok bij het ministerie aan de bel en AH werd door datzelfde t ministerie op de vingers getikt. Het moest onder andere een aantal tv-commercials rondom het logo intrekken.
Dat alles was medio 2022. Hoe zit het nu?
Nutri-Score is verbeterd, maar het logo is nog steeds niet volledig in lijn met de Schijf van Vijf. “Zo kan witte én volkorenpasta een A-score krijgen. Terwijl witte soorten niet in de Schijf van Vijf staan”, aldus het Voedingscentrum op haar website. “Of zonnebloemolie die wel in de Schijf van Vijf staat krijgt een score D.”
Maarten van Ooijen van VWS heeft eerder dit jaar erkend dat het logo nog verder verbeterd moet worden, maar heeft tegelijkertijd aangegeven dat het nooit volledig zal aansluiten bij de Nederlandse voedselvoorlichting.
Hoe kan het eigenlijk dat Nutri-Score en de Schijf van Vijf zo van elkaar afwijken?
Het Voedingscentrum geeft daarvoor op haar site twee hoofdredenen.
De eerste: Nutri-Score werkt met positieve en negatieve onderdelen van een product. “Positieve onderdelen volgens Nutri-Score zijn de hoeveelheid eiwit, vezel, groente, fruit, peulvruchten, noten en bepaalde oliën. Deze worden afgetrokken van de punten voor negatieve componenten, namelijk de hoeveelheid energie, verzadigd vet, suiker en zout. Dit betekent dat je het negatieve kan wegstrepen tegen het positieve. Een product met veel zout of suiker kan zo toch op een goede score uitkomen als er bijvoorbeeld genoeg eiwit of groente in zit.”
De Schijf van Vijf doet dat anders: daarin kun je het negatieve niet wegstrepen tegen het positieve. “Als er te veel zout in een product zit, staat het niet in de Schijf van Vijf, ook al zit er veel eiwit of groente in.”
Het tweede verschil: Nutri-Score kijkt naar bepaalde voedingsstoffen en losse ingrediënten waaruit een product bestaat. “Ook al is een product als geheel goed voor de gezondheid, het kan toch een negatieve score krijgen door negatieve componenten. Denk aan olie waarbij energie als negatief component telt. De Schijf van Vijf kijkt eerst naar gezondheidseffecten en dan pas naar voedingsstoffen. Plantaardige oliën passen in een gezond eetpatroon.”
Maar wat moet de Nederlandse consument hier nu mee?
Van Ooijen (VWS) ziet Nutri-Score als een ‘aanvulling op de bestaande voedingsvoorlichting’, schreef hij in een Kamerbrief. “De Schijf van Vijf blijft leidend voor de voorlichting over een gezond voedingspatroon. Als consumenten toch kiezen voor producten buiten de Schijf van Vijf, dan is er nu geen hulpmiddel om de keuze voor het product met de betere samenstelling te stimuleren.”
Nutri-Score: welke landen?
In Nederland wordt Nutri-Score per 1 januari 2024 officieel ingevoerd. In andere landen bestaat het al langer. Het werd voor het eerst ingevoerd in Frankrijk, in 2014. Ook Duitsland, België, Luxemburg, Spanje en Zwitserland werken met het logo. En ren aantal andere EU-landen staat het label toe in hun supermarkten als internationale bedrijven of retailers het gebruiken op hun producten, zoals Oostenrijk, Polen en Portugal.
