Een supermarkt onder de snelweg, het kan! De vernieuwde Albert Heijn Vos in Koog aan de Zaan werd in november verkozen tot Mooiste Supermarkt van Nederland.
De ondernemers achter de winnende winkel in Koog aan de Zaan:
v.l.n.r. Masha Vos, Peter Vos, Natasja Vos en Paul Vos. Vos Supermarkten exploiteert in totaal vijf supermarkten: drie in Haarlem, één in Zaandijk en de Mooiste Supermarkt van Nederland in Koog aan de Zaan.
Door: FoodPersonality
Foto’s: Jan Willem Houweling
Het waren de broers Peter en Paul Vos en hun respectievelijke echtgenotes Masha en Natasja die oorspronkelijk bedachten dat het desolate terrein onder de A8 een geschikte locatie voor een nieuwe winkel zou kunnen zijn. Paul Vos: “We zaten aanvankelijk in een winkel hier om de hoek.” Die winkel was echter al vanaf de opening te klein. Masha Vos: “Op de openingsdag werd de winkel helemaal leeggetrokken. We hebben nog voorraad uit onze andere winkels moeten halen om niet met volledig lege schappen te komen zitten.” De aanzuigende werking van de op- en afritten van de A8 waren ernstig onderschat. Paul Vos: “De winkel draaide al snel structureel een ton te veel omzet voor het aantal vierkante meters.”
Albert Heijn Vos Koog aan de Zaan werd desondanks al snel een begrip. Vanwege de bijzondere locatie, de prettige winkel en de ruime openingstijden. Paul Vos: “Wij zijn ooit in Haarlem begonnen met op zondag opengaan om 16.00 uur. Dat werd ook hier een begrip. Wij waren die winkel die altijd open was.” En zo trok AH Vos Koog aan de Zaan klanten tot in Amsterdam. En hoewel de winkel in de basis een ‘gewone’ AH was, deden de ondernemers er alles aan om deze een luxe uitstraling te geven. Masha Vos: “De ‘look & feel’ van een XL, dat was ons streven, ook al omdat we hier twee XL’s in de omgeving hebben.” En dus werd AH Vos in Koog aan de Zaan een ‘AH eXtra Large’ en werd de XL-aankleding zoveel mogelijk nagebootst, soms door materialen zelf na te laten maken. Het succes van de winkel was overduidelijk. Wat bleef was dat de winkel te klein bemeten was. “Maar het idee de winkel te vergroten, bleek de eerste jaren vrijwel onbespreekbaar”, aldus Paul Vos. “Dat was toch een beetje schoppen tegen een heilig huisje. Met het plan zelf zijn we vervolgens nog zo’n zeven jaar bezig geweest.”
Het idee om een winkel onder de snelweg te realiseren en daarmee als het ware de twee delen van het dorp – Oud-Koog en Westerkoog – met elkaar te verbinden viel wonderwel in goede aarde bij de lokale bestuurders. Paul Vos: “Er liep net een project van de gemeente en het ministerie om de twee delen van het dorp beter met elkaar te verbinden, want die A8 was al jaren een doorn in het oog. We kregen eigenlijk meteen alle medewerking.” En zo kreeg Nederland de eerste supermarkt onder een snelweg.
Door raam in de achtergevel van het pand kijk je uit op de oprit naar de snelweg en het nieuwe skatepark achter de winkel. 
Door de glazen wanden heb je niet zo het gevoel dat je onder de snelweg zit.
Duurste supermarktdak
Het plan was in eerste instantie vooral de uitbreiding van de oorspronkelijke winkel met meer meters. Het idee was om één van de afritten van de A8 bij de winkel te trekken en de voorgevel onder de A8 verder naar voren te verplaatsen. Uiteindelijk werd besloten om ook de smallere oprit aan de andere kant van de A8 bij het plan te betrekken waardoor de winkel zou kunnen worden vergroot tot 2.300 m2 verkoopvloeroppervlakte (vvo).
De uitbreiding bleek technisch zeer uitdagend. Had de oude winkel nog een eigen dak, de nieuwe winkel zou vanwege de gewenste hoogte de snelweg als dak krijgen. Paul Vos: “Er rijden hier dagelijks duizenden auto’s en vrachtwagen overheen. En die snelweg heeft openingen en beweegt! (Hoor- en voelbaar tijdens het interview, red.) Daar moet je allemaal oplossingen voor verzinnen.
Die oplossing werd uiteindelijk gevonden in een nagenoeg vrijstaande stalen constructie onder de snelweg. Rijkswaterstaat bepaalde dat als ze de snelweg als dak wilden gebruiken, deze aan de onderzijde van een brandwerende mortel moest worden voorzien. Op advies van Rijkswaterstaat werden ook de goten – de bestaande en de nieuwe – voor de opvang van water uit de openingen in de snelweg voorzien van daken. Paul Vos: “Je wil niet weten wat mensen allemaal uit de auto gooien. De dakjes op de goten zorgen ervoor dat deze niet verstopt raken, zoals voorheen het geval was. Of wat te denken van de condensor, die normaal gesproken op het dak staat? Wij hebben dus een binnencondensor waarvan de plaatsing onder het dak – de snelweg dus – een technisch hoogstandje was. Al met al moet dit het duurste supermarktdak van Nederland zijn.”
Rode loper
Niet alleen de supermarkt, ook de omgeving heeft een heuse transformatie ondergaan. Paul Vos: “De inrichting van het gebied rondom de winkel was bijna net zo intensief als dat van de winkel zelf. We hebben in samenwerking met een bureau sessies met de buurt belegd op basis waarvan de hele omgeving van de winkel opnieuw is ingericht.” De doorkijk van het voor de winkel gelegen overdekte (want onder de snelweg, red.) evenementenplein moest behouden blijven. Om recht te doen aan dat idee, is de hele voorzijde van de winkel – daar waar entree, servicebalie en kassapartij zijn te vinden – uitgevoerd in glas. De daglichttoetreding doet de winkel goed, ook omdat dat het gevoel van ‘onder de snelweg’ te zijn wegneemt.
Een parkje verdween ten gunste van extra parkeerplaatsen. De daarin gelegen voetbalkooi werd verplaatst naar het achter de winkel gelegen skatepark. Om de basisschool, waarvan kinderen die voetbalkooi tijdens pauzes vaak gebruikten, te compenseren werd het schoolplein als ‘Johan Cruijff Schoolplein 14’ door Vos opnieuw ingericht met speeltoestellen. Ook mag de school op grond van de supermarkt aan de andere kant van het schoolgebouw een ‘tiny forrest’ aanleggen. Masha Vos: “Ons uitgangspunt was dat je meer moet geven dan dat je vraagt. Wij zijn immers degenen die iets in de omgeving willen veranderen.”
Hier is het idee van de ‘rode loper’ goed zichtbaar. Kinderen kunnen zo veilig over het parkeerterrein en langs de winkel naar het nieuwere deel van Koog aan de Zaan lopen.
Het skatepark achter de supermarkt is een populaire plek voor jongeren. Daar is ook de voetbalkooi naartoe verplaatst die eerst tussen de basisschool en de winkel lag.
Een week lang taart
Een belangrijk onderdeel van de inrichting van de buitenomgeving is de ‘rode loper’, een veilige route voor de kinderen die van de school over het nieuwe multifunctionele parkeerterrein/evenementenplein voor de winkel langs richting de Verzetstraat, de aldaar gelegen Kogerkerk en het nieuwere deel van Koog aan de Zaan loopt. Behalve dat deze rode loper voor sociale veiligheid zorgt, versterkt deze tegelijkertijd de supermarkt als verbindend element tussen de twee dorpskernen. Als zodanig mag deze supermarkt bijzonder geslaagd genoemd worden. Door gebruik te maken van de bijzondere eigenschappen van de locatie – het hoge ‘snelwegplafond’ – en de royale toepassing van glasgevels is een markthal-achtige ruimte ontstaan waarin ook nog eens een bijzondere Albert Heijn van bevlogen ondernemers is gevestigd.
De uitverkiezing tot Mooiste Supermarkt van Nederland is niet onopgemerkt voorbij gegaan in Koog aan de Zaan. “We hebben een week lang taart gegeten. En het stond hier vol met bloemen”, vertelt Masha Vos. Er was aandacht in de lokale en regionale pers. Maar de ondernemers hebben er ook zelf aandacht aan gegeven. De grote glazen gevel aan de voorzijde van de winkel is voorzien van bestickering: ‘Mooiste Supermarkt van heel Nederland!’
