‘Keurmerkeninnovatie’: 10 topkeurmerken
Door: Corné van Dooren (Voedingscentrum)
Je hoort weleens dat er ‘een woud aan keurmerken’ is, waardoor consumenten door de bomen het bos niet meer zien. Voor voeding zijn er wel honderd logo’s, aanduidingen en keurmerken te vinden.
Keurmerken versus verkeersborden
Honderd, dat klinkt als veel, maar het ligt eraan waarmee je het vergelijkt. Zo zijn er ook meer dan 100 verkeersborden. Die moeten we allemaal kennen als we aan het verkeer willen deelnemen. En dat lukt ons prima. Je moet er wel eerst je rijvaardigheidsbewijs voor halen. Wil je ongeschonden de supermarkt doorkomen? Ook dan heb je een vaardigheid nodig: voedselvaardigheid. Kennis van etiketten en keurmerken hoort daarbij.
Snoeien = bloeien
Toch is het goed om eens flink te snoeien in dat woud van keurmerken. Snoeien = bloeien. Dat was ook de gedachte van Milieu Centraal. Deze organisatie nam de snoeischaar in eigen hand en kwam onlangs tot een set topkeurmerken. Ondergetekende mocht in de expertgroep zitten om de keurmerken mede te beoordelen.
Er zijn nu 10 topkeurmerken voor duurzaamheid overgebleven. Keurmerken die onafhankelijk zijn, betrouwbaar, transparant en een flinke bijdrage leveren aan verduurzaming. Idealiter zou je misschien één superkeurmerk willen. Maar dat is er niet. Deze 10 topkeurmerken gaan namelijk elk in op andere aspecten van duurzaamheid. De één gaat over dierenwelzijn, de ander over de landbouwmethode, de derde over arbeidsomstandigheden, en weer een ander over de bescherming van het regenwoud (tegen kappen).
De 10 topkeurmerken zijn:
- ASC en MSC (voor vis)
- Beter Leven 2 sterren en 3 sterren (voor dierenwelzijn)
- Demeter, EKO en Europees biologisch (voor biologisch)
- Fairtrade/Max Havelaar, Rainforest Alliance en UTZ (voor eerlijke handel)
- On the way to PlanetProof (voor milieu)
Een rijtje dat iedere scholier als’t kofschip (of de nieuwe versie ‘xtc-koffieshopje’ – ja, die is er echt) uit z’n hoofd zou moeten kennen voordat hij of zij aan het voedselverkeer mag deelnemen.
Eind 2020 lanceerde Milieu Centraal een campagne om de 10 topkeurmerken onder de aandacht te brengen. Het Voedingscentrum staat achter deze keurmerken. Wie wil letten op duurzaamheid, kiest het beste voor producten met een topkeurmerk. Steeds meer consumenten doen dat ook. Mooie bijvangst is hopelijk dat steeds meer andere (minder duurzame en minder transparante) duurzaamheidslabels uit de schappen verdwijnen. Voor de consument wordt het zo steeds makkelijker kiezen – en het aanbod verduurzaamt.
Rotte appels
Is er iets mis met logo’s en labels die geen topkeurmerk zijn? Dat hoeft niet altijd, maar er zitten wel rotte appels tussen die het minder nauw nemen met duurzaamheid en transparantie. Veelbelovende logo’s die de consument op het verkeerde been kunnen zetten. Gelukkig is er nog altijd de mogelijkheid een klacht in te dienen bij de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) of de Reclame Code Commissie als er onterechte claims worden gemaakt. Daarnaast is er de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Die gaat dit jaar scherper kijken naar duurzaamheidsclaims en onterechte duurzaamheidssuggesties die bedrijven gebruiken. Een mooie ontwikkeling.
Overigens is de lijst van 10 topkeurmerken niet in steen gebeiteld. Er kunnen keurmerken bijkomen of af gaan. Onlangs heeft de Europese Commissie aangekondigd dat er een verplicht systeem komt voor duurzaamheidslabels. In dit systeem moeten zowel ecologische als sociale aspecten worden meegenomen. Zou er dan toch één duurzaamheidskeurmerk komen? Of – en dat is mijn droom – er is helemaal geen keurmerk meer! Omdat alle producten standaard aan de hoogste eisen voldoen…. Geen greenwashing meer, maar alles groen. En dat geen bos meer gekapt hoeft te worden voor ons voedsel.
Dr. Ir. Corné van Dooren is expert duurzaam eten bij het Voedingscentrum.
