Door: Bianca van der Ha, Foodlog
Consumenten én een vakjury kiezen de winnaars van de eerste Gezonde Innovatie Awards. De vakjury bestaat uit een breed samengestelde groep experts uit de praktijk en de wetenschap. De juryleden stellen zich hieronder voor en geven hun kijk op gezonde innovatie.
Waar houd jij je dagelijks mee bezig?
Coosje Dijkstra: “Ik werk als universitair docent bij de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), afdeling Gezondheidswetenschappen bij de sectie jeugd en leefstijl.” Dijkstra richt zich met name op het veranderen van de omgeving. “Van mensen wordt nu verwacht dat ze zelf de verstandige keuze maken, maar onze voedingsomgeving is ongezond. In de supermarkt is zo’n 80% van alle producten ongezond en 20% gezond. Als die omgeving gezonder is, wordt de gezondere keuze de gemakkelijke keuze.”
Floor Kroese: Als universitair docent aan het self regulation lab van de Universiteit Utrecht (UU) onderzoekt Kroese zelfregulatie. “Mensen hebben doelen, zoals gezonder eten. Die doelen behalen is niet voor iedereen even gemakkelijk. Ik onderzoek hoe dat komt. Ik denk dat de omgeving een belangrijk factor is. Denk aan verleidingen in supermarkten of aan iemands sociale omgeving; wat doen de mensen om je heen. Bovendien zijn je gewoontes bepalend voor de keuzes die je maakt.”
Janneke Stolker werkt 10 jaar als huisarts. “Naarmate de jaren vorderden, ging het me steeds meer tegenstaan om alleen pillen te geven aan mijn patiënten.” Stolker ging zich – mede dankzij de komst van haar dochters – verdiepen in gezondere voeding. “Het besef nam toe wat leefstijlverandering kan doen voor iemands gezondheid. Ik ben van mening dat wij als huisartsen een grote rol kunnen spelen in die bewustwording bij patiënten.”
Jenneke Heising: “In mijn dagelijks leven werk ik als wetenschapper, docent en onderzoeker op het gebied van Food Quality and Design aan Wageningen University & Research (WUR).” Heising doet onder andere onderzoek naar de invloed van productieprocessen en het veranderen van de productsamenstelling op nutriënteninhoud, voedselveiligheid en houdbaarheid. “Het is helemaal niet zo gemakkelijk om een ingrediënt weg te laten. Zo kan het verminderen van suiker of zout problemen geven met de houdbaarheid.”Daarnaast maakt Heising wetenschap toegankelijk voor een breder publiek met bijvoorbeeld deelname aan tv-programma’s en de Kinderboekenweek.
Pieter Kuizenga is commercieel manager bij Maripaan Groep, een franchise-organisatie van 15 Jumbo-supermarkten in het noorden van het land. “De club waar ik voor werk wil graag innoverend en onderscheidend zijn.” Het klantenprofiel van zijn winkels is verschillend, wat het werk voor Kuizenga zo uitdagend maakt. “Van dorps tot stads en van arm tot rijk. Mijn rol is het verhaal vertellen van iedere winkel. Mijn focusgebieden zijn trends, innovaties en duurzaamheid, welke ik kan toepassen in onze winkels passend bij de klanten.”
Tijn Leussink is directeur-grootaandeelhouder (DGA) bij Leussink Retail Groep. “We hebben 7 supermarkten, 2 drogisterijen, 2 slijterijen en nog wat horeca, allemaal in Twente en de Achterhoek. Het grootste gedeelte van mijn tijd spendeer ik aan het optimaliseren en uitbouwen van ons winkelbestand.” Voor de Corona-crisis, bouwden Leussink en zijn collega’s supermarkten op festivals.“Zo’n festival is vergelijkbaar met een dorp van 30.000 inwoners dat uit de grond wordt gestampt. Over het algemeen eten de bezoekers de eerste dagen ongezond. Na dag 2 begint het lichaam toch te protesteren en zie ik dat ze kiezen voor hele andere dingen, zoals salades, bakjes fruit en heel veel verse jus in de ochtend.”
Waarom vind jij het belangrijk dat deze award uitgereikt wordt?
Volgens Kuizenga (Maripaan Groep)moet de industrie echt een volgende stap zetten op het gebied van gezondheid. “Dat kan helpen in het veranderen van de retail.” Ook supermarkten hebben een rol, vindt hij. “Zij kunnen gezondheid een podium geven en consumenten bewuster maken van de functie van voeding. Zodat we samen bewuster gaan eten.”
Ongezonde producten als energy drink uit de schappen halen is niet de oplossing, meent retail-ondernemer Leussink. “We proberen middelbare scholieren te sturen naar fruit en salades, maar de meerderheid gaat toch voor ongezonde snacks. Ik kan daar wel mee stoppen, maar 50 meter verderop zit een cafetaria. De scholieren gaan dan daarheen en dat is het probleem verplaatsen. Daarmee houden we elkaar in de tang.”
“Er is nog een wereld te winnen in de ongezonde voedselomgeving waarin we wonen”, beaamt gezondheidswetenschapper Dijkstra.”Nederland heeft een samenleving waarin 14-jarigen in de schoolpauze naar de supermarkt gaan. Soms wel drie keer per dag. Als ik kijk naar het productaanbod voor jongeren dan is er geen gezonde keuze, die net zo betaalbaar, lekker en vullend is als de ongezonde keuze. Daarom vind ik het belangrijk dat producenten meer gaan innoveren. Laten we de mensen die daarin hun nek uitsteken belonen.”
“Het is best moeilijk om gezonder te eten”, zegt Kroese (UU). “Partijen die zich daarvoor inzetten verdienen het om in het zonnetje gezet te worden.” De verantwoordelijkheid voor gezonder eten ligt bij iedereen – consumenten, bedrijven en overheid – vindt de Utrechtse onderzoeker. “In het verleden lag die te veel bij het individu. Dat is niet reëel. Mensen gaan het in hun eentje niet redden.”
Dat ondervindt Stolker in haar huisartsenpraktijk: “Ik zie dat mensen hun best doen gezonder te eten. Ze denken dat ze goed bezig zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.” Stolker is duidelijk aangedaan: “Verpakkingen neppen ons te vaak.” Niet iedere vernieuwing is beter, vindt ze. “Voor consumenten is het lastig om te beoordelen of iets gezond is. Deze award licht de echt goede innovaties eruit.”
“Gezonde voeding is belangrijk voor iedereen”, vult Heising (WUR) aan. “Niet pas als je een probleem hebt, maar juist als preventie. Als het gezonde aanbod groter wordt, kies je automatisch voor gezonder. Ik denk dat het kan helpen als er meer over gecommuniceerd wordt. Aandacht door een award kan hierbij helpen.”
Wat is volgens jou een goede Gezonde Innovatie?
WUR-onderzoeker Heising kijkt naar het product als geheel: “Het moet niet het imago van een gezond product hebben, maar het moet daadwerkelijk gezond zijn. Als je focust op de af- of aanwezigheid van een bepaalde stof, betekent dat niet dat het gezond is.”
De gedroomde winnaar van Kroese, onderzoeker van zelfregulatie, ‘spreekt doelgroepen aan die minder vanuit zichzelf geneigd zijn te kiezen voor gezonde keuzes.’ Gemak is daarbij cruciaal: “Gemak kan bijdragen aan het vormen van nieuwe gezonde gewoontes.”
Stolker vindt het als huisarts belangrijk dat iets eenvoudig uit te leggen valt aan elk van haar patiënten. Ze legt de nadruk op laagdrempeligheid. “Ik bedoel dat het beschikbaar is voor iedereen binnen onze samenleving en niet alleen voor de hoogopgeleide yup in de stad. Die laagdrempeligheid zit bijvoorbeeld in bereidgemak of heldere communicatie op de verpakking.”
Dijkstra (VU) is het daarmee eens: “Een gezonde innovatie is bereikbaar voor alle lagen van de bevolking. Het is simpel te begrijpen door iedereen. Turkse en Marokkaanse vrouwen in Amsterdam Nieuw-West moeten er baat bij kunnen hebben.” Ook moet ’ie grensverleggend zijn, vindt de gezondheidswetenschapper. “Er moet wel enige durf en vernieuwing uit spreken. We proberen al vele jaren met elkaar Nederland gezonder te maken, en dat kan beter.”
Ook Kuizenga is op zoek naar producten en initiatieven ‘die vanuit innovatie echt een verschil maken.’ Volgens de retail-ondernemer heeft een gezonde innovatie twee eigenschappen. “Het is een gezonder – voor het individu en voor de wereld – alternatief voor een product met een grote range, waardoor het veel mensen bereikt. Bovendien moet het economisch gezond genoeg zijn om te overleven.” Dat beaamt mede-retailer Leussink: een product mag niet te duur zijn, anders ‘prijst het zichzelf uit de markt’. “Ga niet te ver weg van basisproducten, zoals pasta en rijst. Als het helemaal nieuw is, heeft adaptatie zo’n lange weg te gaan, dat de kans op floppen groot is.”
Volgens Kuizenga valt er veel te halen in communicatie. “Zorg dat je communicatie op orde is. Er is een wirwar van producten op de plank die schreeuwen dat ze de beste zijn.” Een goed verhaal kan een product onderscheidend maken, vindt hij. Leussink is het daarmee eens. Ter verduidelijking noemt hij Tony’s Chocolonely. “Dat is niet het meest gezonde voorbeeld, maar het is een sterk merk. Tony’s heeft in relatief korte tijd oude traditionele merken als Verkade letterlijk van de plank gestoten.”
Jury en consumentenstem
De juryleden kijken ieder vanuit hun eigen expertise naar gezondheid. Samengevat zegt de jury dat de award-winnaars gemakkelijk beschikbaar zijn voor iedereen. Een goede Gezonde Innovatie toont lef en vernieuwing en past tegelijkertijd in ieders dagelijks leven. Bovendien heeft het een goed verhaal en is het economisch gezond. Het wordt nog een hele opgave voor de jury om zijn favoriete product en initiatief te kiezen.
Wil je zelf stemmen op jouw favorieten? Ga naar gezondeinnovatie.com, breng je stem uit en maak kans op mooie prijzen.
Coosje Dijkstra woont in Amsterdam met haar vriend en kindje van 2 jaar. Ze zit midden in een verbouwing. Lachend zegt ze: “Ik raad het niemand aan middenin Corona-tijd.” Dijkstra houdt van zeilen. “Als het even kan, zit ik op het water.” En ze gaat graag uit eten of borrelen. “Amsterdam heeft veel te bieden op het gebied van lekker eten.”
Floor Kroese woont – samen met man en twee zoontjes (2 en 4 jaar) – in Utrecht. “De jongens zijn erg energiek, dus we zijn veel buiten.” Ze vindt het vermakelijk om te bakken. Lachend voegt ze toe: “Het is niet gezond, maar wel gezellig.”
Janneke Stolker loopt een paar keer per week hard. Ze woont in Rotterdam met haar man en 2 dochters van 8 en 9 jaar. “Op rustige dagen vind ik koken ontspannend. Dankzij ons abonnement op een maaltijdbox koken we – de kinderen helpen mee – ook op drukke dagen gevarieerd.”
Jenneke Heising “Een gezonde lifestyle is belangrijk voor mij. Ik probeer gezond te eten door zelf te koken met veel groente. Ik houd van wandelen, hardlopen en ga regelmatig naar de sportschool.” Ook bakken doet Heising graag. “Ik vind het leuk om recepten aan te passen en ingrediënten te vervangen. Met wisselend succes”, voegt ze eraan toe.
Pieter Kuizenga is vader van drie kinderen en woont in Assen. “Mijn werk is mijn passie en hobby. In mijn vrije tijd kook ik graag voor vrienden
en familie.”
Tijn Leussink is geboren en getogen in Haaksbergen. Hij heeft twee jonge kinderen. “Mijn werk en mijn hobby zijn bijna hetzelfde: allebei ondernemen.” Grappend voegt hij eraan toe: “De tijd die over is gaat naar mijn gezin.”