Jongeren die zomaar in AH-tenue over straat gaan? Mag dat? En wat zijn de kledingvoorschriften bij Albert Heijn, Jumbo, Plus, Lidl, Hoogvliet, Jan Linders… kortom, een rondje langs de lockers van de supermarktformules.
Door: FoodPersonality
Misschien heb je het een paar maanden geleden op internet wel voorbij zien komen: een video van twee jonge Amsterdammers – Mats Vermeulen en Bram Hanselman – die in hun vrije tijd graag in bedrijfskleding lopen. Niet van het bedrijf waarvoor ze werken, maar ‘gewoon’ van bekende bedrijven zoals Albert Heijn, Thuisbezorgd.nl, of Deliveroo. Een van de jongens draagt zelfs een riem, gemaakt van de hengsels van een Ikea-tas, zo was te zien in de video. Maar zijn favoriet was toch wel de ‘Appie-jas’. Hij was ook wel eens in die jas boodschappen gaan doen bij Albert Heijn. Het personeel van de betreffende AH-winkel had hem wat raar aangekeken; toen de manager erbij was geroepen, was hij snel weggerend…
De jongens uit het filmpje dragen de kleding zelf – omdat ze zich willen onderscheiden en gewoon, omdat ze het mooi vinden – maar ze verkopen deze ook via hun webshop Secondhand.nl, omdat ze ‘merken dat anderen de kleding ook willen dragen, maar niet weten hoe ze eraan kunnen komen’. Ze lieten weten‘via-via’ aan de kleding te komen. “Dus eigenlijk illegaal?” vroeg de verslaggever. Maar dat wisten ze eigenlijk niet.
Wat wij ons na het zien van dit filmpje afvroegen: wat vindt Albert Heijn er eigenlijk van dat jongeren – die niet eens in dienst zijn van AH – bedrijfskleding dragen van AH, als ‘gewone’ kleding?
Prima, zegt een woordvoerster van AH. Volgens haar vindt AH ‘het alleen maar leuk om te zien dat jongeren, of ze nu wel of geen medewerker zijn van AH, zo trots zijn op AH dat ze AH-kleding (ook) in hun vrije tijd dragen’.
Zij verwijst daarbij naar een video op Appie Today, uit 2017, waarin presentator en modeliefhebber Cesar op pad gaat om uit te zoeken of Albert Heijn-werkkleding ‘fashionpotentieel’ heeft. Zelf is hij gek op dure modemerken als Versace, maar die combineert hij dan wel met bijvoorbeeld een ‘Appie-sjaaltje’.
Met een tas vol AH-bedrijfskleding gaat hij vervolgens naar enkele Amsterdamse fashion designers, met het verzoek om hier twee exclusieve ‘Appie Couture’-items van te maken. Het resultaat: een hippe jas, gemaakt van AH-sjaaltjes, die de kijkers van Appie Today konden winnen.
In het video-item geeft Cesar ook aan dat Appie-kleding als fashion ‘eigenlijk niks nieuws is’, aangezien modehuizen zichzelf al langer afvragen of werkkleding niet ook gewoon mode kan zijn. Zo kreeg DHL van modelabel Vetements al een shirt en de Ikea-tas werd vereeuwigd door Balenciaga.
En, zeggen wij dan nog: je herinnert je misschien nog wel het jute postzakjasje – gemaakt van oude PTT-zakken – dat de Nederlandse ontwerper Jan Taminiau ontwierp voor koningin Maxima (en dat zij droeg tijdens de opening van de Arnhem Mode Biënnale in 2009).
Maar: het grote verschil tussen het postzakjasje van PTT, de Ikea-tas van Balenciaga, het DHL-shirt van Vetements en het jasje van AH-sjaaltjes tegenover het dragen van ‘gewone’ bedrijfskleding als ‘privékleding’ is natuurlijk wel dat het in het eerste geval om een geheel nieuw ‘fashion item’ gaat, dat zich duidelijk onderscheidt van de oorspronkelijke bedrijfskleding. Dat is voor iedereen ook helder. Terwijl iemand die de gebruikelijke bedrijfskleding van AH (of een ander winkelmerk) privé draagt, heel makkelijk als medewerker van AH kan worden aangezien. En juist daar zit ‘m de crux: want wat als zo’n persoon gedrag vertoont waar AH niet blij mee is? Als we bedenken dat medewerkers van AH al sinds 2004 niet meer buiten bij de supermarkt in hun werkkleding een sigaret mogen roken, dan kunnen we ons er alles bij voorstellen dat AH niet staat te juichen als jongeren AH-bedrijfskleding dragen, ‘gewoon voor de leuk’.
We hebben trouwens ook van verschillende kanten begrepen dat het AH-medewerkers niet is toegestaan om zichtbaar in AH-kleding over straat te gaan; zij moeten er dan bijvoorbeeld een jas overheen dragen. Bij sommige AH-filialen is het helemaal niet de bedoeling dat de AH-kleding mee naar huis wordt genomen: omkleden moet op de zaak.
Maar de woordvoerster van AH is hier niets van bekend: “Ik weet niet van wie jullie gehoord hebben dat het medewerkers van Albert Heijn niet is toegestaan om in bedrijfskleding over straat te gaan. Dat herken ik niet.”
O? Hoe zit het dan met de regels en gebruiken rondom het dragen van bedrijfskleding bij de verschillende supermarktketens? Mag die ook privé gedragen worden? Of andersom: mag je als supermarktmedewerker juist ook bedrijfskleding weigeren? Bijvoorbeeld omdat dat ene sjaaltje of petje irriteert, of omdat je figuur er wel heel slecht in uitkomt?
Zo kwamen we op Rechtswinkel.nl een klacht tegen van een supermarktmedewerker die tijdens de kerst of Pasen verplicht werd andere kleding te dragen. Maar er was alleen maar een te klein shirt, voor vrouwen, terwijl hij een man was. “Ik ben het daar niet mee eens, ik wil gewoon mijn normale bedrijfskleding aan. Bovendien kan ik nergens kledingvoorschriften vinden, niet in het filiaal, de cao, het contract of online. Kan mijn werkgever mij verplichten tijdelijk andere kleding aan te trekken?”
En als we het dan toch hebben over bedrijfskleding: wát dragen de medewerkers bij de verschillende formules precies en zit daar onderling (veel) verschil tussen? En gaat de franchiser of filiaalleider zichtbaar als ‘leider’ gekleed of draagt hij dezelfde kleding als de vakkenvuller en de kassamedewerker om te laten zien dat hij ‘tussen zijn mensen’ staat?
De hr-directeur van Lidl zei een tijd geleden tegenover CHRO.nl (een platform voor hr-professionals): “Het maakt een verschil of de rayonmanager in pak door een winkel loopt of in casual kleding. In een spijkerbroek is hij voor medewerkers een stuk meer benaderbaar.”
En mag een ondernemer of bedrijfsleider eigenlijk ook nog ‘eigen kledingregels’ stellen? Of bepaalt de retailorganisatie dat altijd?
Kortom, voldoende reden voor ‘een rondje’ langs de verschillende formules.
Lidl
Lidl kent vier verschillende outfits, aldus woordvoerster Christine Braun:
- Leidinggevend personeel draagt een overhemd en optioneel een trui of spencer
- Medewerkers dragen een Lidl-polo
- Versverantwoordelijken agf dragen een groene ‘verspolo’
- De bake-offverantwoordelijke draagt een bake-offschort
Is er de afgelopen jaren in de outfits bij Lidl veel veranderd? Braun: “De bedrijfskleding gaat uiteraard met de tijd mee, maar moet vooral lekker zitten en functioneel zijn.”
Medewerkers zijn verplicht om op de werkvloer deze bedrijfskleding te dragen, het is filiaalleiders niet toegestaan eigen regels te stellen. Alleen in de dagen voor kerst geldt een uitzondering. Braun: “Dan mogen medewerkers zelf kiezen wat ze dragen. Het is voor medewerkers dan wel verplicht om een naamkaartje te dragen, zodat ze toch herkenbaar zijn voor de klant.”
Tot slot: Lidl-medewerkers mogen de werkkleding mee naar huis nemen, maar niet privé dragen. “Iets anders, dat wel een beetje in de lijn ligt van dit onderwerp: het is momenteel een trend om kleding met een Lidl-logo te dragen. Lidl nam afgelopen jaar met een show deel aan de Amsterdam Fashion Week. We deelden toen aan gasten sokken met een Lidl-logo uit. Deze actie ging online viraal en de sokken waren niet aan te slepen. Grote kans dat we de sokken binnenkort gaan verkopen”, aldus Braun. Die sokken, die mogen mensen uiteraard wél privé dragen. Graag zelfs.
Plus
Ook Plus heeft verschillende kleding voor verschillende typen medewerkers, aldus woordvoerster Sophie van de Fliert. “Vakkenvullers dragen een polo met lange of korte mouwen, kassamedewerkers en de medewerkers achter de servicebalie dragen een witte blouse met daarover een groen giletje, de dames daarbij een sjaaltje. Hetzelfde geldt voor de medewerkers op de brood-, wijn-, agf- en slagersafdeling.
”Wel is er een verschil tussen de bedrijfskleding in een Plus Briljant 1.0 en Plus Briljant 2.0. Van de Fliert. “Het felle groen van 1.0 is vervangen door een wat zachtere kleur groen/bruin. En de overhemden zijn niet spierwit, maar beige.”
Verder draagt een Plus-ondernemer doorgaans andere kleding dan zijn medewerkers; wat hij/zij draagt, verschilt uiteraard per ondernemer. Maar een ondernemer mag geen eigen regels hanteren over de kleding die zijn/haar medewerkers dragen: er geldt één lijn in bedrijfskleding, aldus Van de Fliert.
Dat geldt wat Plus betreft ook voor het dragen van die kleding buiten werktijd. “We zijn er zeker geen voorstander van dat bedrijfskleding bijvoorbeeld naar school wordt gedragen.”
Hoogvliet
Medewerkers van Hoogvliet dragen allemaal dezelfde bedrijfskleding – wat meer ‘casual’ dan voorheen – alleen de kleur schort voor vers en kw verschilt, aldus marketing manager Anneke van Kempen. “En de supermarktmanager draagt een kostuum met stropdas.” Ook medewerkers van Hoogvliet is het niet toegestaan de kleding in hun vrije tijd te dragen. “De kleding is bedoeld als bedrijfskleding, niet als privékleding.”
Albert Heijn
Tijdens openingstijden dragen medewerkers van AH bedrijfskleding om zo voor klanten herkenbaar te zijn. Buiten openingstijden is het dragen van bedrijfskleding niet verplicht, behalve als de kleding noodzakelijk is om voedselveiligheid te borgen, aldus woordvoerder Ronald van der Aart. Hij doelt daarmee op vakkenvullen of werkzaamheden in het magazijn, buiten openingstijden.
AH heeft verschillende outfits voor medewerkers op de verschillende afdelingen: ‘kassa’, ‘verkoopklaar’, ‘agf’, ‘vers/verkoop’. Ook teamleiders hebben tegenwoordig hun eigen kleding. “Dat hebben we een tijd geleden toegevoegd, klanten vinden die herkenbaarheid prettig.”
De (assistent-)supermarktmanager heeft geen bedrijfskleding en zorgt zelf voor kleding, ‘passend bij de locatie van de winkel en passend binnen de richtlijnen van AH’. Verder dragen medewerkers op de versafdelingen een hoofdbedekking – met het oog op voedselveiligheid – en medewerkers die moeten laden en lossen veiligheidsschoenen. “Deze regels zijn niet vrijblijvend, hetzelfde geldt voor het dragen van een naambadge.”
Medewerkers zijn wel vrij in de keuze voor een sjaaltje of hoofddoek. AH had ooit, jaren terug, een AH-hoofddoek in haar bedrijfskledinglijn, maar dat is inmiddels niet meer het geval, zegt Ter Aart. “Een medewerkster is vrij om haar eigen hoofddoek te kiezen. We adviseren om een effen donkerblauwe of zwarte hoofddoek te gebruiken, omdat die kleuren het beste matchen met de bedrijfskleding.”
Ook mogen filiaalleiders en franchisers eigen regels stellen voor ‘commerciële thema’s, lokale situaties, feestdagen of andere festiviteiten’, als het maar binnen de merkwaarden en identiteit van Albert Heijn past en als aan de (voedsel)veiligheidseisen wordt voldaan, aldus Ter Aart.
Tot slot: Albert Heijn heeft bij haar supermarktmedewerkers aangekondigd dat er nieuwe bedrijfskleding in aantocht is. We hebben AH gevraagd hoe dat zit, maar daar geen reactie op gekregen.
Jumbo
Om de specialismen van de verschillende medewerkers te onderstrepen, variëren bij Jumbo de outfits van medewerkers dkw, de kassa/service-afdeling, bakkerij & overige versafdelingen van elkaar. “Dat is anders dan voorheen”, aldus Jumbo-woordvoerster Jeske Bleeker. Filiaalmanagers dragen ‘representatieve kleding’, doorgaans een kostuum.
Mogen filiaalmanagers en ook franchisers eigen kledingvoorschriften hanteren voor hun personeel? Daarop antwoordt Bleeker dat filiaalmanagers en franchisers ‘niet de behoefte voelen’ om van de Jumbo-kledingvoorschriften af te wijken.
Mogen Jumbo-medewerkers hun bedrijfskleding privé dragen? En wat als andere mensen dan Jumbo-medewerkers Jumbo-bedrijfskleding als privékleding dragen? “Collega’s nemen hun werkkleding wel mee naar huis, maar zij mogen deze buiten werktijd alleen onderweg van en naar het werk dragen. Hoewel we het leuk zouden vinden als onze kleding in de smaak valt bij fashionliefhebbers, willen we voor onze klant graag herkenbaar blijven als Jumbo-medewerker. Onze werkkleding is daarom niet geschikt voor andere doeleinden.”
Jan Linders
Ook Jan Linders hanteert meer onderscheid in kleding tussen de medewerkers van de verschillende afdelingen. Zo dragen medewerkers op de bakkerij-afdeling en in de keuken een koksbuis, Jan Linders-cap, sjaal en schort, terwijl medewerkers bij de agf een polo, cap en halterschort dragen, aldus Sara Collard, teamleider merk, campagnes en online. “Ook de kaderleden zijn nu te onderscheiden van andere medewerkers: zij dragen een denim blouse met stropdas of een ‘chefs sjaal’. Verder dragen alle medewerkers een naamkaartje.” Bedrijfsleiders hebben meer vrijheid in hun eigen kledingkeuze, mits het representatief is. Zij mogen voor hun medewerkers geen eigen kledingregels hanteren.
Medewerkers mogen hun werkkleding mee naar huis nemen – om te wassen. “Het is niet de bedoeling dat ze deze in hun vrije tijd dragen, het is ook niet gewenst dat anderen onze bedrijfskleding als privékleding dragen. Het is anders als het om ‘branded’ kleding of gesponsorde kleding gaat, dat behoort wellicht tot de mogelijkheden.”
Detailresult
Medewerkers van zowel Dirk van den Broek als Dekamarkt dragen een spijkerbroek met een polo – medewerkers bij Dirk mogen daarbij kiezen tussen lange en korte mouwen, bij Dekamarkt hebben alle polo’s lange mouwen, aldus woordvoerster Fiona Wijnbergen. Verder zijn de polo’s bij Dirk rood met grijs, Dekamarkt heeft polo’s in meerdere kleuren: groen, rood en taupe. Ander verschil: vrouwelijke medewerkers bij Dirk die een hoofddoek dragen, dragen een ‘Dirk-hoofddoek’. “Rood, met een werkje, en een paraaf van dhr. D. van den broek.”
Bij Dekamarkt dragen medewerkers (desgewenst) een eigen hoofddoek, Deka kent geen standaardhoofddoek, aldus Wijnbergen. Waarom niet, en waarom kent Dirk deze wel? Daar is volgens Wijnbergen geen specifieke reden voor.
Versmedewerkers – zowel bij Dirk als Deka – dragen een groene polo en dragen bij hun outfit een sloof en een pet. “Op dat laatste kan een uitzondering worden gemaakt, als medewerkers hier allergisch voor zijn.”
De afdelingsmanagers bij Dirk dragen een ‘nette broek of rok, een stropdas of sjaal, een wit shirt en een rood gilet, met een streepje erin’. Bij Dekamarkt dragen zowel de teamleiders als de afdelingsmanagers een zwarte spijkerbroek met zwarte blouse en stropdas. Tot slot: supermarktmanagers van Dirk en Deka dragen ‘het bedrijfskostuum’: een nette broek, een stropdas of sjaal, een wit shirt, gilet en colbertjas. In alle filialen van de twee formules gelden dezelfde voorschriften. Supermarktmedewerkers mogen hun kleding mee naar huis nemen. “De meesten komen in deze kleding naar hun werk, maar ze kunnen zich ook omkleden in de kleedkamers van het filiaal. Het is niet de bedoeling dat zij de kleding privé dragen”, aldus Wijnbergen
Coop
Coop heeft vier verschillende outfits voor haar supermarktpersoneel, aldus woordvoerster Marijke de Kuijer. De meeste medewerkers dragen een polo, personeel op de versafdeling draagt een jas en schort, medewerkers bij het vlees dragen ‘slagerskleding’ en daarnaast is er nog kaderkleding, voor de filiaalleiders, bestaande uit een pantalon, hemd, colbert en eventueel een vestje.
Ondernemers bij Coop lijken wat meer vrijheid te hebben als het gaat om de kledingregels dan bijvoorbeeld Plus-ondernemers of Jumbo-franchisers. “Zij hoeven het centrale beleid niet volledig te volgen”, aldus De Kuijer. Ook is er volgens haar (nog) geen beleid ten aanzien van het privé dragen van bedrijfskleding.
Ook Nettorama, Deen en Poiesz hebben we onze vragen voorgelegd. Nettorama gaf aan geen tijd te hebben om mee te werken, van Poiesz hadden we bij het verstrijken van de deadline nog geen reactie binnen. Deen laat namens manager marketing en communicatie Geertje Meijer weten dat Deen ‘verschillende kleding heeft voor bedrijfsleiding, caissières, afdelingschefs, vakkenvullers en medewerkers bloemen/planten, dat de kleding in de loop der jaren meer casual is geworden en dat het niet de bedoeling is dat de kleding privé gedragen wordt.
‘Hoofddoek, bedrijfshoofddoek of geen hoofddoek?
In het verleden is er wel eens discussie geweest rondom het dragen van een hoofddoekje door vrouwelijke supermarktmedewerkers. Zo was er in 2006 voor de Commissie Gelijke Behandeling een zaak rondom een caissière van Nettorama die weigerde de hoofddoek te dragen die Nettorama had geleverd.
Wat was het geval? De vrouw besloot op enig moment op haar werk een hoofddoek te dragen. Deze was echter niet in de kleuren van de bedrijfskleding van Nettorama en Nettorama kon ook geen doek in de juiste kleuren verzorgen. Nettorama schorste de vrouw korte tijd, totdat de fabrikant van de bedrijfskleding een doek in de juiste kleuren kon verzorgen. Uiteindelijk werd er een hoofddoek gemaakt die niet voor 100% van polyester was. De doek was erg dik, en daarmee voor de vrouw onacceptabel. Het zou dertien weken duren voor een andere hoofddoek gemaakt kon zijn, de vrouw mocht tot die tijd niet werken en voelde zich gediscrimineerd. De CGB deed geen harde uitspraak: partijen moesten er samen uit zien te komen.
In 2017 maakte het Europees Hof van Justitie een einde aan de onduidelijkheid rondom het wel of niet mogen dragen van een hoofddoek op de werkvloer door te bepalen dat een werkgever zijn werknemers mag verbieden om een hoofddoekje of andere religieuze symbolen te dragen tijdens het werk. Zolang dit verbod duidelijk staat omschreven in een bedrijfsreglement, is er geen sprake van discriminatie.
Maar: voor zover wij weten zijn er tot op heden geen formules die hun werknemers verboden hebben om een hoofddoekje te dragen. Wel zijn er supermarkten die – zoals Dirk van den Broek – een ‘bedrijfshoofddoek’ in de bedrijfskledingcollectie hebben.
