Iedereen heeft wel een gevoel bij de term ‘biologisch’. Maar wat is het nu precies? Hoe zit het met het biologisch keurmerk? Op welke producten kun je dit keurmerk wel en niet tegenkomen? En wat is nu eigenlijk het doel van ‘bio’?
Door: Bionext (tekst & afbeeldingen)
Wat is biologisch?
Biologisch. Een term die je steeds vaker hoort, maar wat is het nu eigenlijk? Biologisch is de officiële term voor een voedselproductiemethode. Het is een alomvattende aanpak om landbouw en voedselproductie op alle aspecten van mens, dier en milieu in balans te brengen.
De internationale EU-waarden ‘health, ecology, fairness en care’ vormen de basis. Vanuit deze basisprincipes zijn internationale regels vastgesteld waaraan alle biologische ondernemers in de Europese Unie zich moeten houden. De regels zorgen ervoor dat iedereen die werkzaam is in de biologische voedselproductie werkt vanuit dezelfde waarden. Door te kiezen voor biologisch, hoef je dus niet te kiezen voor één van deze facetten, maar doe je het op al deze fronten goed.
Voor wie gelden de biologische regels?
Biologisch geeft de garantie dat een product onder bepaalde voorwaarden is geproduceerd. Dit betekent dat biologische boeren zich aan allerlei regels moet houden. Maar ook productiebedrijven mogen niet zomaar de term biologisch op hun producten plakken. Ook voor het verpakken, importeren, verhandelen, exporteren of opslaan van biologische producten gelden specifieke voorwaarden.
Wie bepaalt de regels voor biologisch?
Alle regels waar biologische ondernemers zich aan moeten houden, zijn vastgelegd in Europese wetgeving. Dit betekent dat in alle 27 Europese lidstaten de regels hetzelfde zijn. Of een boer nu in Friesland zit, of in Zuid-Spanje. Overal heeft ‘biologisch’ dezelfde betekenis.
In Europa bepaalt de Europese Commissie aan welke regels de ondernemers zich moeten houden.
In Nederland bepaalt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit hoe deze regels hier worden ingevuld.
De EU-regels voor biologisch zijn in 1992 vastgelegd. Daarvoor waren er ook al nationale regels voor boeren die biologisch werkten. Die verschilden echter per land. Sinds de EU-wetgeving, zijn de regels in heel de EU gelijk. En biologische producten zijn nu in alle EU-landen te herkennen aan hetzelfde keurmerk.
Hoe weet je dat iets echt biologisch is?
In elk land is er een officiële controle-organisatie die checkt of de producenten aan de EU- eisen voldoen. In Nederland is Skal Biocontrole de organisatie die ondernemers registreert, certificeert en controleert, en die toezicht houdt. De Skal-inspecteurs bezoeken alle biologische bedrijven minimaal eens per jaar om te controleren of zij zich aan de regels houden. Daarnaast kunnen zij onaangekondigd inspecteren. Een eindproduct is pas officieel biologisch als alle schakels in de keten gecertificeerd zijn. Dat zijn dus naast de boer en producent ook de verwerker, verpakker, importeur, handelaar, exporteur en het opslagbedrijf. Zo is de traceerbaarheid van alle biologische ingrediënten gegarandeerd.
Hoe herken je een biologisch product in het schap?
Als het EU-biologisch keurmerk op een product staat, is het biologisch. In welke winkel je het product ook tegenkomt: in een bio-speciaalzaak, op de markt of in de supermarkt. Dit keurmerk is verplicht op alle voorverpakte biologische producten in de EU. Het keurmerk is herkenbaar aan een groen logo in de vorm van een blaadje dat bestaat uit twaalf sterretjes. Het wordt daarom wel ‘het groene blaadje’ genoemd.
De claim ‘biologisch’ is wettelijk beschermd. Dus als het keurmerk op een product staat, is dit gecontroleerd. Dit betekent ook dat als een boer een zeer diervriendelijk bedrijf runt, maar niet officieel is gecertificeerd, hij toch niet de claim ‘biologisch’ mag gebruiken. Daarmee overtreedt hij de EU-wet.
Voor welke soorten producten geldt het EU-biologisch keurmerk?
Het groene blaadje is altijd terug te vinden op voedingsmiddelen of afgeleide producten. De regels zijn van toepassing op:
- landbouwdieren of onverwerkte landbouwproducten,
- zaden en plantaardig teeltmateriaal,
- aquacultuur,
- bijenteelt (honing),
- (verwerkte) voedingsmiddelen,
- diervoer.
Dit betekent dat bijvoorbeeld kleding of cosmetica nooit het EU-biologisch keurmerk zullen dragen. Ze kunnen wel worden geproduceerd met biologische ingrediënten, maar hiervoor gelden andere keurmerken.
Welke doelen worden met de biologische productie nagestreefd?
In het algemeen worden in de biologische productie de volgende doelstellingen nagestreefd:
- Bijdragen aan de bescherming van het milieu en het klimaat.
- In stand houden van de vruchtbaarheid van de bodem op lange termijn.
- In aanzienlijke mate bijdragen aan een niet-toxisch milieu.
- Bijdragen aan hoge normen voor dierenwelzijn, en in het bijzonder aan het voldoen aan de soortspecifieke gedragsbehoeften van dieren.
- Bevorderen van korte distributiekanalen en lokale productie in de diverse gebieden in Europa.
- Bevorderen van de instandhouding van zeldzame en inheemse rassen (plantenen dieren) die met uitsterven zijn bedreigd.
- Bijdragen aan de ontwikkeling van het aanbod van plantgenetisch materiaal dat is aangepast aan de specifieke behoeften en doelstellingen van de biologische landbouw.
- Bijdragen aan een hoog niveau van biodiversiteit, met name door gebruik te maken van diverse plantgenetische materialen, zoals biologische heterogene materialen en voor de biologische productie geschikte biologische rassen.
- Bevorderen van de ontwikkeling van biologische teeltpraktijken om bij tedragen aan gunstige economische vooruitzichten voor de biologische sector.
