Ademend verpakkingsmateriaal – Folie dat echt VERS houdt

Vershoudfolie doet niet altijd wat het moet doen. Het is niet doorlaatbaar voor gassen, dus houdt het de beschermende atmosfeer waaronder groente en fruit worden verpakt binnen de verpakking. Door het ‘ademen’ van deze versproducten verandert de samenstelling van die atmosfeer, wat de houdbaarheid van het verpakte product niet ten goede komt. Een Wageningse vinding brengt hier mogelijk verandering in. 
Door: Mischa Brendel, EVMI • Foto: Wageningen Food & Biobased Research

Versproducten als (gesneden) groente en fruit worden doorgaans onder een beschermende atmosfeer verpakt om ze langer vers te houden. Maar groente en fruit ademen: ze verbruiken zuurstof en stoten CO₂ uit. Bij hogere temperaturen leidt dit tot een gassamenstelling die de beschermende functie verliest. Onderzoekers van Wageningen Food & Biobased Research ontdekten een verpakkingsfolie dat bij hogere temperaturen doorlaatbaar is voor gassen, terwijl het bij lage temperaturen gesloten blijft. “We stuitten eigenlijk bij toeval op deze vondst”, vertelt Eelke Westra, programmamanager Postharvest Quality bij Wageningen Food & Biobased Research. Collega’s van Westra wilden een folie fabriceren dat juist niet doorlaatbaar was. Om het folie te onderzoeken, verpakten ze er peren in en toen bleek dat het folie helemaal niet zo gasdicht was. Westra: “We zagen dat de doorlatendheid van het materiaal gelijk opging met de ademhaling van de peren. Ook bij hogere temperaturen heersten in het folie nog steeds de juiste gascondities voor een optimale houdbaarheid.” Na het oogsten verbranden vruchten en groenten hun eigen suikers. Daarbij gebruiken ze zuurstof en komt CO₂ vrij. Fabrikanten verpakken fruit en groente vaak met minder zuurstof om de verbranding van suikers af te remmen. Toch mag het zuurstofgehalte niet te laag zijn: ook dat is slecht voor deze versproducten. Westra: “In een zuurstofloze verpakking begint de anaerobe respiratie.” Onder meer bacteriën, schimmels en gisten kunnen gebruikmaken van anaerobe respiratie.

Temperatuurafhankelijk 
De ademhaling van groente en fruit is temperatuurafhankelijk. Bij hogere temperaturen neemt zij toe en worden meer suikers verbrand en vice versa. Idealiter worden groente en fruit daarom koel gehouden, maar in de praktijk blijkt dat niet altijd mogelijk. Bij de overslag staan ze vaak bloot aan hogere temperaturen en in de winkels liggen groente en fruit nog wel eens buiten de koeling, bijvoorbeeld om ze mooi te presenteren aan de klant. Ook in de boodschappentas van de klant kunnen de temperaturen aardig oplopen, voordat de producten in de koelkast belanden.
Het nieuwe folie biedt hierbij uitkomst. Bij lagere temperaturen blijft het gesloten en blijven de gascondities binnen het folie nagenoeg gelijk, bij hogere temperaturen laat het folie wel gassen door, waardoor de nodige zuurstof de verpakking binnen kan komen en CO₂ eruit kan. 
Toch reageert het nieuwe folie niet op temperatuur, licht Westra toe. “De werking zit hem meer in de vochtbalans. De aanwezige hoeveelheid vocht in het verpakkingsmateriaal bepaalt de doorlaatbaarheid.”
Verschillende vruchten en groenten hebben verschillende optima. Hoe gaat het folie daarmee om? Westra: “In het ontwerp van de verpakking kun je met de doorlaatbaarheid spelen. Je kunt bijvoorbeeld variëren met de dikte van de lagen.”

Positieve en negatieve milieu-effecten 
Het thermoplastische folie bestaat uit twee polymeren. Een ervan geeft het folie flexibiliteit en stevigheid, terwijl het andere de gasdoorlaatbaarheid reguleert. Het folie heeft wel een nadeel: het is deels uit aardolie gemaakt. Daar staat tegenover dat het voedselbederf tegengaat, wat juist weer positieve effecten op het milieu heeft. Maar wegen die positieve effecten ook op tegen de negatieve? Dat is volgens Westra niet zo makkelijk te zeggen. “Het hangt ervan af welke producten je ermee wilt verpakken. Zijn dat producten die zelf een flinke footprint hebben, bijvoorbeeld omdat ze van ver komen, dan is de relatieve footprint van ons folie lager. En bij lokaal verbouwde groente en fruit met een lage footprint is die van het folie natuurlijk hoger.” De Wageningse onderzoekers zijn intussen alweer bezig met alternatieven. Westra: “We gaan na of we die fractie van het folie die nu van olie afkomstig is, ook van duurzame materialen kunnen maken, bijvoorbeeld van melksuikers, lignines, of cellulose.

Opschalen 
Het folie lijkt veelbelovend, maar is alleen in het lab getest. “We hadden alleen op labschaal materiaal beschikbaar. Dat was te weinig om het op veel verschillende soorten fruit en groenten te testen.” Behalve op peren is het folie alleen op champignons getest. “Momenteel zijn we in overleg met een commer-ciële partij om het folie op grotere schaal te kunnen produceren, in verschillende varianten en diktes. Dit jaar is hier een project mee gestart en na de zomer hebben we naar verwachting voldoende folie beschikbaar voor de volgende stappen.” 

Over EVMI 
Dit artikel verscheen eerder in EVMI. EVMI is een vakblad gericht op de voedingsmiddelenindustrie. Via het magazine, de website, wekelijkse digitale nieuwsbrieven en jaarlijkse congressen houdt EVMI professionals uit de industrie op de hoogte van actuele ontwikkelingen in de foodsector.  Ook biedt EVMI inzicht en advies door middel van achtergrondartikelen en interviews met experts. Kijk voor meer informatie op EVMI.nl.